Niedostatecznie kontrolowana astma u kobiet ciężarnych w wyniku niedotlenienia częściej prowadzi do:
- stanu przedrzucawkowego,
- porodu przedwczesnego,
- niskiej masy urodzeniowej dziecka,
- zahamowania wzrostu wewnątrzmacicznego,
- wad wrodzonych,
Najczęściej rozpoznanie astmy zostaje ustalone przed ciążą, ale bywa, że objawy pojawiają się dopiero w okresie ciąży i jest konieczność wykonania badań potwierdzających schorzenie.
Najprostszym i zarazem bezpiecznym badaniem jest spirometria. Dmuchnięcie w urządzenie zwane spirometrem pozwoli ocenić wydolność układu oddechowego.
Innym testem stosowanym w diagnostyce astmy również u kobiet w ciąży jest próba rozkurczowa. Badanie polega na badaniu spirometrycznym wydolności płuc przed i po podaniu wziewnego leku rozkurczającego oskrzela.
Przeciwskazane jest wykonywanie u kobiet w ciąży celem potwierdzenia rozpoznania astmy testu nadreaktywności oskrzeli. Badanie polega na obserwacji reakcji chorej po narażeniu na alergen (substancję wywołującą reakcję alergiczną, w tym napad astmy). Badanie jest obarczone ryzykiem, a są inne bezpieczniejsze metody diagnostyczne. Z uwagi na ryzyko reakcji uczuleniowej nie powinno się też wykonywać u kobiet w ciąży alergicznych testów skórnych.
Astmę ze względu na stan wyrównania dzielimy na:
- kontrolowaną,
- częściowo kontrolowaną,
- niekontrolowaną.
Stwierdzono, że ciąża może zmienić przebieg astmy, jednak kierunek zmian przewidzieć jest trudno.
U 1/3 kobiet w ciąży astma ma taki sam przebieg jak przed ciążą, u 1/3 kobiet zmniejsza swoje nasilenie, u pozostałej 1/3 jej przebieg pogarsza się.
Chociaż nie wszystkie mechanizmy zostały dokładnie poznane, wiadomo jakie czynniki zwiększają ryzyko zaostrzenia przebiegu astmy w ciąży.
Należą do nich:
- II trymestr (okres między 20-25 tygodniem ciąży),
- wirusowe zakażenia dróg oddechowych (przede wszystkim grypa),
- żeńska płeć płodu (10 %),
- również otyłość, palenie tytoniu i nieprzestrzeganie przez ciężarną zaleceń lekarskich dotyczących stosowania leków wziewnych.
Stan kontrolowania astmy jest oceniany na podstawie objawów (duszność, kaszel, świsty podczas oddychania) oraz częstości stosowania leków doraźnych. Niepokój powinna budzić zwłaszcza duszność i wybudzanie ze snu z powodu objawów astmy. Konieczność częstego stosowania leków doraźnych (w razie duszności) jest dowodem na brak kontroli astmy. Niekontrolowana astma w konsekwencji prowadzi do niedotlenienia zarówno matki jak i płodu, a osłabienie ruchów płodu oznacza, że rozmiary niedotlenienia są poważne. Wczesne rozpoznawanie i właściwe leczenie w znacznym stopniu zmniejsza ryzyko zagrożeń dla matki i dziecka.
Często powodem niechęci do stosowania leków przez kobiety w ciąży jest ich obawa przed negatywnym działaniem medykamentów na dziecko. Leki dopuszczone do stosowania podzielone są na grupy pod względem stopnia bezpieczeństwa ich stosowania i wpływu na ludzki płód. Wśród leków powszechnie stosowanych w leczeniu astmy jest wiele bezpiecznych dla kobiet w ciąży, warto zatem zgłosić się do lekarza, by zalecił właściwe preparaty. Dobrze kontrolowana astma pozwoli mamie łatwiej znieść ciąże, a dla dziecka zminimalizuje ryzyko powikłań.
Małgorzata Stokowska-Wojda
